بازار کار رشته مهندسی شیمی
رشته مهندسی شیمی در بسیاری از صنایع کاربرد دارد. این کاربرد زیاد و گرایش های متنوع این رشته سبب شده است تا یک مهندس شیمی بتواند در حوزه های مختلف مشغول به فعالیت شود. مهندسین شیمی در نقاط مختلف جهان از امنیت شغلی مطلوبی برخوردارند. بازار کار مهندسی شیمی صنایع مختلفی را شامل می شود، مانند: صنایع خودرو سازی، نظامی، شرکت های دارویی، نساجی، پتروشیمی و غذایی و… تنها تعدادی از آنهاست. برای تخصص در حوزه هر صنایعی لازم است در حین تحصیل دروس کارآمد در حوزه آن صنایع را پشت سر گذاشت.
گرایش های مهندسی شیمی
دوره کارشناسی مهندسی شیمی به طور خاص و مستقل فاقد گرایش است اما برنامه درسی این رشته به گونه ای است که دانشجویان می توانند متناسب با علاقه خود دروسی مطابق با گرایش های اصلی این رشته انتخاب کنند. گرایش های تحصیلی مقطع کارشناسی مهندسی شیمی در قالب سه بسته ارائه می گردد. البته گرایش های مهندسی شیمی بیش از ۳ گرایش است اما سه گرایش اصلی در دوره کارشناسی فعلی مطرح شده است. این سه گرایش عبارتند از : مهندسی فرآیند، فرآیندهای هیدروکربوری و بیوتکنولوژی و صنایع غذایی.
کاربردهای رشته مهندسی شیمی
رشته مهندسی شیمی کاربردهای زیادی در صنایع مختلف دارد. یکی از کاربردهای این رشته در امر تحقیق و پژوهش یا تدریس می باشد. این رشته کاربردهای دیگری نیز دارد که برخی از این کاربردها در ادامه بیان شده است:
مدیر داخلی کارخانه: در این حرفه یک مهندس شیمی باید بر پروژه ها و کارهای روزانه یک کارخانه نظارت کند. از جمله وظایف یک مهندس شیمی به عنوان مدیر داخلی کارخانه بررسی محصولات پیش از عرضه می باشد.
مدیر عملیات: کار مدیر عملیات در سازمان ها و صنایع مختلف، متفاوت است. یک مهندس شیمی در نقش مدیر عملیات کارهای متفاوتی از جمله مدیریت اقلام، هماهنگی بین بخش های مختلف و … انجام می دهد.
مهندس ارشد شیمی: نظارت بر عملکرد کارکنان، آموزش به کارکنان و پرسنل جدید همکار و… از مهمترین وظایف یک مهندس ارشد شیمی می باشد.
درآمد مهندسی شیمی
درآمد فارغ التحصیلان رشته مهندسی شیمی در درجه نخست سطح تحصیلات فرد می باشد. سطح درآمد با رشته تخصصی و گرایش فرد رابطه دارد. فارغ التحصیلان مقطع دکتری در این رشته شرایط کاری و درآمد خوبی دارند و به راحتی جذب شرکت ها می شوند. و دکتری در رشته مهندسی شیمی محدود به تدریس دانشگاهی نیست. تجربه درکار و سطح تجربه در میزان حقوق مهندسین شیمی تاثیر دارد. نوع صنعتی که درآن اشتغال می یابند رابطه مستقیم با میزان دریافت دستمزدشان دارد. صنایعی مانند: پتروشیمی، نفت و دارو درآمدشان از مهندسین حوزه صنایع غذایی بیشتر است. از مشاغل پر درآمد در رشته مهندسی شیمی: مدیریت در کارخانه، مدیریت در عملیات (کارش هدایت فرآیند تولید است)، مهندس ارشد شیمی و… میباشد. درآمد مهندسین شیمی در شهر ها و کشورهای بزرگ بیشتر می باشد.
ادامه تحصیل در رشته مهندسی شیمی
شرایط ادامه تحصیل در رشته مهندسی شیمی بسیار مناسب است. در ایران امکان ادامه تحصیل در مقاطع اصلی دانشگاهی شامل کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری وجود دارد.
گرایش های ارشد رشته مهندسی شیمی ۱۶ مورد است که عبارتند از:
ترموسینتیک و کاتالیست
فرآیندهای جداسازی
طراحی فرآیند
مدل سازی، شبیه سازی و کنترل
محیط زیست
فرآوری و انتقال گاز
صنایع پتروشیمی
صنایع غذایی
صنایع شیمیایی معدنی
نانوفناوری
پلیمر
پدیده های انتقال
زیست پزشکی
مهندسی هسته ای گرایش مهندسی راکتور، مهندسی چرخه سوخت،
مهندسی سیستم های انرژی گرایش تکنولوژی انرژی، انرژی و محیط زیست، سیستم های انرژی
مهندسی سیستم های انرژی های تجدیدپذیرهر شخصی می تواند با توجه به علاقه اش یکی از گرایش های ذکر شده را انتخاب کند. این موضوع را نیز مدنظر قرار دهید که انتخاب هر گرایش به فرد قابلیت های مخصوصی اضافه خواهد کرد. گرایش های مرتبط با صنایع نفت و گاز محبوبیت بالاتری دارند.
دکتری رشته مهندسی شیمی در ایران شامل دو گرایش است. گرایش مهندسی شیمی و بیوتکنولوژی. علاقه مندان می توانند دوره دکتری مهندسی شیمی را در دانشگاه های معتبر کشور مانند : دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران و … پشت سر بگذرانند.
مهندسی شیمی در جهان
رشته مهندسی شیمی از رشته های پر طرفدار در دنیا می باشد. افراد زیادی برای تحصیل یا اشتغال در این رشته به کشورهای دیگر مهاجرت میکنند. هر دانشگاهی در هر کشوری جهت پذیرش دانشجو قوانین خود را دارد. مطمئنا افرادی که برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی شیمی راهی کشورهای دیگر می شوند ترجیح می دهند در دانشگاه های برتر تحصیل کنند. تسلط به زبان آموزشی هر کشوری جزء ضروریات لازم برای تحصیل در آن کشور می باشد.
حتی بعضی دانشگاه ها مدرک زبان آن کشور را جزء مدارک از دانشجو می خواهند. مدت تحصیل در دانشگاه های کشور های خارجی در رشته مهندسی شیمی از سه سال تا پنج سال متفاوت است. تحصیل در دانشگاه های خارج از کشور هزینه تحصیل و هزینه زندگی بالایی دارد. اما جهت کاهش هزینه داوطلبان بهتر است بورسیه تحصیلی آن دانشگاه را دریافت کنند.
برای تحصیل در رشته مهندسی شیمی در همه دانشگاه های خارجی بالا بودن نمرات درسی ریاضی، فیزیک و شیمی اهمیت دارد. در تمامی نقاط جهان مهندسین شیمی در اغلب کارخانه ها به کیفیت محصول و افزایش بهره وری کمک می کنند. در کارخانه ها و صنایع بزرگ تر به کاهش هزینه ها کمک می شود.
طبق آخرین نظام رتبه بندی مراکز اموزشی جهان QS در سال ۲۰۲۱ بهترین دانشگاه برای تحصیل در رشته مهندسی شیمی دانشگاه MIT یا همان موسسه فناوری ماساچوست (دانشگاهی خصوصی در شهر کمبریج، در ایالت ماساچوست امریکا) می باشد. دانشگاه استنفورد از معتبرترین دانشگاه های جهان که در نزدیکی سانفرانسیسکو در ایالت کالیفرنیا و کشور آمریکا در رتبه دوم قرار دارد. دانشگاه ملی سنگاپور با قرار گرفتن در رده سوم برترین دانشگاه های جهان، به عنوان برترین دانشگاه مهندسی شیمی آسیا نیز شناخته می شود. دانشگاه برکلی دانشگاهی دولتی در کالیفرنیا می باشد در رتبه ۴ قرار دارد. دانشگاه کمبریج در شهر کمبریج انگلستان قرار دارد و با قرار گرفتن در رتبه ۵ به عنوان برترین دانشگاه مهندسی شیمی اروپا شناخته می شود. قرار گرفتن دانشگاه صنعتی نانیانگ سنگاپور در رتبه ۶ نشان دهنده توجه و سرمایه گذاری کشور سنگاپور در پرورش فارغ التحصیلان این رشته دارد.
رشته مهندسی شیمی در کشورهای مختلف جهان با توجه به محیط کاری آن کشور غالبا درآمد مناسبی دارد. یک مهندس شیمی معمولی در کشوری همچون آمریکا سالانه بیش از ۷۵ هزار دلار درآمد دارد. در کشور کانادا میزان درآمد سالیانه مهندسین شیمی حدود ۶۶ هزار دلار می باشد. البته با توجه به سابقه کار افراد و سمت شغلی که دارند این میزان دستمزد می تواند به طور قابل ملاحظه ای افزایش یابد.
تفاوت مهندس شیمی و شیمیدان
مهندسین شیمی و شیمیدانان حوزه فعالیتشان کاملا متفاوت است. اگر چه یک مهندس شیمی کارش با بسیاری از فرآیندها و واکنش های شیمیایی می باشد، اما فعالیتش با شیمیدان تفاوت زیادی دارد. یک فرد شیمیدان مکانیسم واکنش ها را بررسی می کند و به جستجوی مسیرهای جدید برای رسیدن به محصول نهایی است. اما یک مهندس شیمی اطلاعاتی را که از شیمیدان می گیرد به طرحهایی تبدیل می کند که قابل استفاده باشد و اثرات زیست محیطی را کاهش دهد. در واقع مهارت اصلی یک مهندس شیمی در حوزه ریاضیات، فیزیک و علوم مهندسی است و صرفا تاحدودی نیز با علم شیمی آشنایی دارد.